Vroeger, en dan bedoel ik zo voor 1980, toen de computer nog niet zo'n leidende rol speelde in het produceren van tekeningen was een in kleur gemaakte perspectivische tekening de ultieme presentatie van een ontwerp. Met vluchtpunten, een plattegrond en naastliggende gevelbeelden construeerden we zo'n perspectief dat we vervolgens met de hand aanvulden met 'aankleding'; bomen, auto's, mensen en zwierige luchten.
Nog steeds zijn er prachtige tekeningen te vinden van bijvoorbeeld Berlage, Frank Lloyd Wright en anderen. Ze zijn heel bijzonder om naar te kijken omdat ze niet alleen een vorm van vervoering met zich meedragen. Ze zijn ook ongelofelijk knap en nauwkeurig gemaakt, precies op de juiste standpunten.
Nu zo'n 40 jaar verder heeft het gebruik van de computer een ongekende vlucht genomen. Zo zeer dat onderzoek naar een vorm geheel digitaal kan plaatsvinden. Door modellen te scheppen in een virtuele driedimensionale ruimte kunnen we behalve alle aanzichten (Voor-, achter-, zij-, boven-) ook modellen in de ruimte draaien waarbij elk denkbaar standpunt een indruk geeft van wat we aan het creëren zijn. Waar we vroeger ontwerpen voornamelijk in tweedimensionale tekeningen moesten beoordelen kunnen we nu zien waar en hoe twee verschillende gevels elkaar aanraken en hoe het ruimtelijk beeld daardoor beïnvloed wordt.
Daarmee hebben we de mogelijkheid gekregen om volumes die niet prismatisch vanuit de plattegrond oprijzen maar die een veel meer organische vorm hebben beter te begrijpen en ze zo aan te passen dat een gebalanceerd ruimtelijk beeld ontstaat.
Aangezien de computers en software ook de mogelijkheid bieden om wat we als modellen op het beeldscherm zien een materiaal en een textuur (zeg maar de grofheid van het oppervlak van het materiaal) te geven en te renderen (er een fotorealistisch beeld van te maken) kunnen we beter dan ook te voren een voorstelling maken van wat er zou kunnen gaan komen. Het geeft ons de mogelijkheid om door verschillende varianten in materiaal te proberen uit te vinden welke materialisering voor ons ontwerp het meest geschikt is.
Maar het gemak gaat verder dan de materialen. Wat je op het scherm ziet kan worden getoond als ware het een beeld door de lens van een fotocamera met alle belichtingsmogelijkheden die een echte camera ook heeft: scherptediepte, sluitertijd, filmgevoeligheid en zelfs bokeh effecten.
Ook kunnen er allerlei lichtsituaties voorgesteld worden. Met natuurlijk licht (gesimuleerd uiteraard) en met kunstlicht dat op allerlei manieren af te stemmen is naar behoefte. De licht intensiviteit, de licht kleur, de mate waarin een lamp licht verspreidt en de geleidelijke afname van het licht naarmate je verder van de lamp verwijderd bent. Met de natuurlijke lichtsituaties is het mogelijk om, gegeven een specifieke plek op aarde, op elke dag in het jaar elke zonnestand op het object te beschouwen. Omdat we niet alleen stilstaande beelden kunnen maken maar ook een rij van opvolgend verschillende beelden die we, als we meer dan 24 beeldjes per seconde vertonen, ervaren als bewegende beelden kunnen we een simulatie laten zien van hoe een gebouw of ontwerp zich vanaf zonsopgang tot zonsondergang manifesteert.
Hierbij beweegt de 'natuurlijke' achtergrond alsof we er in het echt naar kijken. Maar niet alleen de achtergrond en de lichtsituatie kunnen we laten bewegen. Ook ons gebouw, of de camera kunnen we om elkaar laten draaien zodat we alle kanten van ons ontwerp in bewegende beelden kunnen zien.
Ook kunnen we materialen die we als ondoorzichtig ervaren gedurende een bepaalde periode in de film licht laten geven (een gegeven dat zelfs in de werkelijkheid heel moeilijk waar te maken is). Of materialen gedurende de bewegende beelden over laten gaan in een ander materiaal.
Eigenlijk hebben we controle over alles wat we in de scène in ons ontwerp invoegen: de vorm, het materiaal, de textuur, de glansgraad van het materiaal, de belichting, de camera, de scherpte van het beeld, de kunstlampen, het natuurlijk licht en van al die facetten de verandering of beweging. En tenslotte kunnen we alles nog voorzien van geluiden ook.
Voor de onderzoeker die het leuk vindt om allerlei mogelijkheden uit te proberen een reden om heel blij van te worden. Als een kind in een snoepwinkel...